Miasta na całym świecie rozwijają się w coraz szybszym tempie, jednak nie zawsze w zrównoważony sposób. Z tego powodu sporo uwagi w publicznych debatach poświęca się obecnie miastom 15-minutowym. To pojęcie urbanistyczne zakłada tworzenie przyjaznych, proekologicznych miejskich przestrzeni, w których mieszkańcy mają dostęp do kluczowych usług i udogodnień w zasięgu zaledwie kwadransa rowerem bądź pieszo. Czy ta idea ma sens i jakie niesie ze sobą korzyści? Czy istnieją 15-minutowe miasta w Polsce? Sprawdźmy.
15-minutowe miasto — historia
Niewiele osób wie, że koncepcja miasta 15-minutowego nie jest pomysłem zupełnie nowym, ponieważ ma już przeszło 100 lat. Ideę kompaktowego miasta opisał w 1933 roku urbanista i architekt Le Corbusier w ramach Karty Ateńskiej. Z kolei konkretny termin „miasto 15-minutowe” wymyślił urbanista, profesor uniwersytecki Carlos Moreno, który doszedł do wniosku, że mieszkańcy aglomeracji muszą codziennie borykać się z licznymi barierami i bolączkami, jak np. długie godziny spędzone w korkach, zanieczyszczone spalinami powietrze, brak punktów handlowo-usługowych, placówek edukacyjnych, opieki zdrowotnej czy infrastruktury sportowej w dzielnicach położonych na obrzeżach dużych miast. Wszystkie te i inne czynniki negatywnie wpływają na komfort życia oraz zdrowie mieszkańców.
Co to jest 15-minutowe miasto?
Według Moreno rozwiązaniem tego problemu jest idea miasta 15-minutowego, którego założenia są bardzo proste — wszystkie potrzebne w codziennym życiu punkty, takie jak sklepy, szkoły, przychodnie, miejsca pracy, restauracje, obiekty rekreacyjne czy parki powinny znajdować się w bliskim sąsiedztwie lub inaczej, w odległości kwadransa od domu. Urbanista uważa, że takie kompaktowe miasto sprzyja zrównoważonemu rozwojowi, uniezależnia od korzystania z samochodu, wpływa pozytywnie na lokalne społeczności, biznesy i środowisko oraz kształtuje nowe sposoby pracy, spędzania wolnego czasu, a nawet robienia zakupów. Miasto 15-minutowe jest więc zdrowsze, wygodniejsze i bardziej dostępne oraz ekologiczne. Idea ta spotyka się z coraz większym uznaniem także z powodu rosnącej ciągle świadomości na temat środowiska i zmian w nim zachodzących.
15-minutowe miasta w Polsce
Koncepcja inteligentnych, zrównoważonych miast zyskuje popularność w różnych częściach globu. Niektóre z założeń 15-minutowych miast zaczęło już wdrażać, np. Detroit, Ottawa, Melbourne, Paryż, Mediolan, Bogota czy Szanghaj. Również w Polsce urbaniści nie pozostają obojętni na tę ideę. Jako przykłady można podać m.in.:
- Pleszew — niewielka miejscowość na terenie Wielkopolski, w której władze postawiły na kompaktowość i rozbudowę infrastruktury rowerowej oraz sportowej. Dzięki temu mieszkańcy Pleszewa mają w zasięgu krótkiego spaceru lub przejażdżki rowerem przedsiębiorstwa, placówki edukacyjne, sklepy i instytucje publiczne. Zyskuje środowisko, ale i pleszewianie, do których dyspozycji są też tereny sportowo-rekreacyjne i bogata oferta kulturalna;
- Warszawa — stolica również aktywnie poprawia jakość życia warszawiaków. Inwestuje się tu w rozwój ścieżek rowerowych i usług publicznych, tworzy się nowe parki oraz miejskie zieleńce;
- Kraków — miasto królów już od kilku lat skupia się na poprawie jakości powietrza m.in. poprzez wprowadzenie stref czystego transportu, inwestycje w komunikację miejską oraz infrastrukturę rowerową;
- Łódź — swoje działania na rewitalizacji miejskich przestrzeni, tak by tworzyć miejsca przyjazne dla mieszkańców, pełen zieleni, z placami zabaw i terenami rekreacyjnymi;
- Siewierz Jeziorna — miasteczko nad malowniczym zalewem Przeczycko-Siewierskim, zaledwie 30 minut od centrum Katowic, to powrót do tradycyjnej urbanistyki z centralnym rynkiem, kameralną zabudową, bliskością sklepów i usług oraz bezpiecznymi uliczkami. W ramach inwestycji mieszkaniowych na terenie miasteczka, takich jak np. Murapol Siewierz Jeziorna, stosowane są ekologiczne rozwiązania ograniczające zużycie zasobów oraz zapewniające niskie koszty utrzymania budynków i całego terenu.
15-minutowe miasta przyszłości
Wdrożenie koncepcji 15-minutowych miast, zarówno na całym świecie, jak i na polskiej ziemi, może być oczywiście procesem skomplikowanym, czasochłonnym i wymagającym dużych nakładów, ale korzyści z niej płynące są niezaprzeczalne. Przede wszystkim to szansa dla mieszkańców na poprawę jakości życia, zdrowia i samopoczucia. Przy współpracy różnych sektorów, odpowiednim i mądrym podejściu oraz przeznaczeniu na ten cel środków finansowych istnieje naprawdę ogromny potencjał do zbudowania bardziej ekologicznych, niewykluczających i wygodnych miejsc do życia dla wielu społeczności. 15-minutowe miasta to także realny wpływ na środowisko naturalne i szansa na zachowanie go w dobrej kondycji dla przyszłych pokoleń.
