Odwrócona hipoteka to rodzaj kredytu hipotecznego, dzięki któremu seniorzy mogą pozyskać dodatkowy dochód od banku, oddając mu prawo do swojej nieruchomości po śmierci. Choć w krajach anglosaskich to rozwiązanie jest dość popularne, to odwrócona hipoteka w Polsce jak do tej pory nie przyjęła się zbyt dobrze. Na czym dokładnie polega odwrócony kredyt hipoteczny? Kto i na jakich warunkach może z niego skorzystać? Jakie są wady i zalety tego rozwiązania?
Co to jest odwrócona hipoteka?
Pojęcie definiuje Ustawa o odwróconym kredycie hipotecznym z dnia 23 października 2014 r.:
„Przez umowę odwróconego kredytu hipotecznego bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas nieoznaczony określoną sumę środków pieniężnych, których spłata nastąpi po śmierci kredytobiorcy, a kredytobiorca zobowiązuje się do ustanowienia zabezpieczenia spłaty tej sumy wraz z należnymi odsetkami oraz innymi kosztami.” [1]
Najprościej rzecz ujmując, odwrócony kredyt hipoteczny to oddanie bankowi prawa do własnej nieruchomości w zamian za otrzymanie określonej sumy środków pieniężnych. Kredytobiorca może dożywotnio użytkować lokal i dopiero rok po jego śmierci bank ma prawo do dysponowania daną nieruchomością.
Odwrócona hipoteka — dla kogo?
Odwrócony kredyt hipoteczny to propozycja przede wszystkim dla osób starszych, które pobierają niskie świadczenia — bardzo wielu seniorów, mimo przepracowanych dekad, otrzymuje niskie emerytury. Odwrócona hipoteka może być dla nich sposobem na uzyskanie dodatkowych dochodów, bez równoczesnego tracenia dachu nad głową. Co ważne, odwrócona hipoteka dostępna jest dla osób fizycznych, mających pełną zdolność do czynności prawnych, które są:
- właścicielami nieruchomości, lub którym przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu bądź prawo użytkowania wieczystego,
- współwłaścicielami nieruchomości, lub którym przysługuje udział w spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu.
Z kolei stroną umowy nie może być osoba prawna, czyli np. fundacja czy spółka akcyjna oraz inne podmioty, które nie są osobami fizycznymi, najemca czy osoba, której przysługuje spółdzielcze lokatorskie prawo do nieruchomości.
Odwrócona hipoteka — zalety
Odwrócony kredyt hipoteczny ma tyle samo zwolenników, co przeciwników. Największą zaletą odwróconej hipoteki jest z pewnością to, że seniorzy mogą dzięki niej znacznie poprawić swoją sytuację finansową. To dobre rozwiązanie dla osób starszych, samotnych, które nie mogą liczyć na pomoc rodziny i nie mają bliskich, którym mogłyby po śmierci przekazać nieruchomość. Odwrócona hipoteka często zapewnia właścicielowi lokalu godne życie, bo dodatkowe środki pieniężne są ogromnym wsparciem, gdy trzeba kupić drogie lekarstwa czy poddać się rehabilitacji. Dużym plusem odwróconego kredytu hipotecznego jest to, że nie trzeba spełniać skomplikowanych warunków, by go zaciągnąć. Kredytobiorca może też w każdej chwili spłacić zobowiązanie, odstąpić od umowy z bankiem i odzyskać prawa do nieruchomości. Dodatkowo, jeśli po śmierci takiej osoby znajdą się jednak spadkobiercy, którzy chcą odzyskać mieszkanie, to mogą oni spłacić zadłużenie wobec banku, tym samym odzyskując własność lokalu.
Odwrócona hipoteka — wady
Największą wątpliwość w przypadku odwróconej hipoteki budzą często kwoty wypłacane właścicielom lokali w ramach umowy. Potencjalne raty do wypłacania przez bank obliczane są na podstawie obecnej i przyszłej wartości rynkowej nieruchomości, pod uwagę brane są też takie kwestie, jak
- wiek właściciela,
- płeć,
- stan zdrowia.
Bardzo często zdarza się, że taka kwota nie zadowala kredytobiorcy, który zdecydował, że dobrym rozwiązaniem będzie dla niego odwrócona hipoteka. Ile można dostać środków pieniężnych od banku?
Taka kwota zazwyczaj mieście się w przedziale 30-60% wartości nieruchomości. Ponadto, wadą odwróconego kredytu hipotecznego jest to, że lokal do czasu przejęcia go przez bank musi pozostawać w dobrym stanie technicznym. Co to oznacza? Właściciel nieruchomości zobowiązany jest do przeprowadzania potrzebnych remontów i napraw oraz opłacania ubezpieczenia i nie może dopuścić do zadłużenia lokalu z tytułu opłat.
Odwrócona hipoteka — banki
Tak więc przed podjęciem tak ważnej decyzji trzeba się dokładnie zastanowić i przekalkulować, czy odwrócona hipoteka naprawdę się opłaca. Warto też dodać, że póki co, banki w Polsce nie są chętne do udzielania tego typu kredytu i nie mają go w swoich ofertach, mimo precyzyjnej regulacji. Być może jest to spowodowane wysokim ryzykiem świadczenia takiej usługi, a być może tym, że przejmowanie mieszkań od często zdesperowanych, starszych osób, kojarzy się wielu ludziom z mało szlachetną działalnością.
[1] https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20140001585/T/D20141585L.pdf.
